TEMEL ATMA MERASİMİ VE İNŞAATLA İLGİLI İTİKATLAR (I)
Temel atma merasimlerimizin içerdiği güzel sembolizmaya K.lerimiz sık sık tanık olmaya başladılar. Temel taşının boyutlarının ve açılarının avadanlıklarımızla kontrolü, taşın üzerine serpilen buğday taneleri, dökülen şarap ve yağ; bereket, mutluluk ve dostluk, barış ve beraberlik simgeleri olup yeni binanın en olumlu şartlar altında tamamlanarak ebediyyen var olmasını amaçlar. Bü. Üs. mesajı, madeni para, v.s. gibi objeler de temel taşının altına konur. Konuya yabancı bir seyirciye taşın altına konulan bu objelerin nedeni sorulduğunda, ebedi bina amacına ters düşerek, taşın bir gün yerinden çıkarıldığında binanın tarihçesinin ortaya çıkarılmasının amaçlandığını, başka bir ifade ile, objelerin günün şahidi olarak gelecek için saklandıkları mealinde bir cevap verir.
Temellere evrak bırakmak adeti çok eskidir. Antikaya meraklı Kildani (Chaldean) krallarının eski sarayların temellerine doğru tüneller kazdırıp, kayıtlarını tetkik etmek
suretiyle, kendilerinden önceki hanedanların tarihini araştırdıkları bilinir.
Asur medeniyetine ait kazılarda, III cü hanedandan itibaren, inşaatların temellerinde, inşaat sahibinin kimliği ile inşa edilecek binayı tarif eden yazılı bakır levhalar, seramik silindirler, tanrı, insan ve hayvan heykelcikleri bulunmuştur. Dünyanın her yanında rastlanan buna benzer arkeolojik araştırmalar sayesinde eski insanların yaşama şartları, örf ve adetleri hakkında bilgi sahibi olabilmekteyiz. Eski insanlar, herhalde, kendilerinden sonra gelecek kuşaklara yaşantıları hakkında bilgi vermek üzere bu zahmetlere katlanmamışlardı.
Asur Kıralı Sennaşerib’in yaptırmış olduğu saraym temelinde aşağıdaki yazıt ([1]) bulundu:
“Bu sarayı temelinden çatısına kadar inşa ettim ve yazıtımı buna ekledim. Gelecek yıllarda benden sonra kral olacak ve Assur ile İştar’ın halk üzerinde egemen kılacağı kişi, bu sarayı yıkılmış bularak yerine yenisini yapacaksa, yazıtımı saklasın, onu yağla kutsayıp tekrar yerine koysun ki Assur ve Iştar dualarını kabul etsin.”
Pers Kralı Sirus (Cyrus) Assurbanipal’m sarayının temel taşını bulur. Sirus şöyle yazar:
” Asur Kralı Assur-bani-pal, Şalmanazar’m oğlu Assur-natsir-pal’ın temel taşını bulmuş ve kullanmıştır. Ben de aynı taşı temelde kullandım ve onu etrafına ördüğüm tuğlalarla ve bira, şarap, yağ ve balla sağlamlaştırdım”.
Bizim Masonik temel atmamıza ne denli benziyor değil mi?
Sirus’dan bir yazıt daha :
” Assan-bani-pal’ın ismini içeren bir yazıt buldum; onu yağla ve kurban koyunun kanıyla kutsadım; kendi yazıtımın ilavesiyle yerine koydum.
“Günümüzde de Avusturalya’da bir temel atma merasimini 10 sayılı, Ocak 1994 tarihli “Tesviye” den okuyoruz:
“14 Şubat 1993 tarihinde Güney Avustralya’nın Adelaide kentinde St. Peter Katedrali ek inşaatının temeli atıldı. Güney Avustralya Büyük Locası Büyük Kurul Üyeleri ile Baş Piskopos D.J.L. Richardson merasimi yürüttüler.
“Medeniyetimizi simgeleyen bilgi mikrofilmlerinin içine konduğu bir sandık temel taşının altına yerleştirildi. Büyük Üstat Yardımcısı erdemli yaşamın simgesi gönye ile taşın açılarını kontrol ettikten sonra, üzerine bereket için mısır tanelerini serpti. Büyük I. Na. eşitliğin simgesi Tesviye ile taşı kontrol etti ve coşku ile sevinci temsil eden şarabı üzerine döktü. Büyük II. Na. taşı yaşamamızda ve davranışımızda doğruluğu simgeleyen şakul ile kontrol etti ve sulh ile ittifakı temsil eden yağı üzerine döktü.
“Büyük Üstat çekici ile taşın üzerine üç kez vurdu. Son olarak Baş Piskopos taşın üzerine kutsanmış su serperek binayı ve merasime katılanları kendi yönetimince kutsadı.
“200 yıl önce, 1793 yılında, Locasının Üstad-ı Muhteremi George Washington K., kendi ismini taşıyan kentte Kapitol Binasının temel atma merasimini Masonik regalyalarım kuşanmış olarak yönetti. Bu örnek göze alınarak, Şubat 1844’de Güney
[1] yazıt: Assur’da temel inşaatlarına konulan yazıtlar tuğla veya seramik silindirlerdi.
Avustralya’da ilk defa Grenfell Sokağı, Scots Kilisesinin temelini Masonlar attı ve o günden bugüne tüm kilise inşaatlarının temel atma merasimlerini Masonlar yönetti.” (Ön Kapak içinde George Washington K.i Kapitol’un temel atma merasimini yönetirken görüyoruz.)
Asur ve Pers medeniyetleri kendi zamanlarına göre ileriydiler; günümüzde hala onların gerisinde olan toplumlar vardır. Antropolojik ve etnografik araştırmalar bu temel atma ve genelde inşaatla ilgili merasimlerinin asıl nedenlerine ışık tutar.
Temel atma merasimlerinin maksadı, temellere bırakılan hediyelerle tanrıları hoşnut etmek, kesilen kurbanın ruhunu, veya Kâinatın Büyük Ruhunun bir parçası olduğuna inanılan kurbanın ruhu vasıtasıyla, Büyük Ruhu (Hindistanda Puruşa) inşaata sahip etmek; kurban yerini kutsallaştırarak, ikamet ettiği arazinin şekli insan tarafından değiştirilecek olan yerel tanrıyı (Japonya’da “Kami”) teskin etmektir; böylece inşa edilecek binaya uzun ömür sağlanacak, bina ve içinde yaşayacak olanlar her türlü felaketten korunmuş olacaklardı.
Celil Layiktez
Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 15