Blog

Johann Wolfgang – GOETHE

Büyük şair Goethe, eserlerin­de masonik sembolizmayı yoğun olarak kullanmış ol­masına rağmen, Mason ol­mayanlar bunun farkına varamaz ve bu nedenle Goethe hayranları­nın çoğu Ustanın Mason olduğunu bilmez. Biyografları genelde, çoğu Goethe’nin 31 yaşında iken Strass- burg’da uzun süre kaldığını ve ora­da, hocası büyük düşünür Her­der’den aldığı ilhamla, gotik mimari tarzmı ibadet eder gibi incelediğini yazarlar. Oysa Masonlar, Goet­he’nin Strasbourg Katedralini muh­teşem gotik mimarisi ile incelerken, Operatif Masonların yaşamını ve onları güden düşünce akımlarını in­celediğini anlarlar.

Goethe, ömrünün çoğunu geçir­diği Weimar’da Amalia Locasında 24 Haziran 1780’de tekris oldu. Bu Weimar Locası, politika, din ve Tampliyelik etkisinde olan “Strict Observance Riti” ne bağlı olarak çalışıyordu. Mackey’in tarifine gö­re, bu rit Baron von Hund tarafından 1754 yılında Almanya’da, Tampliye Şövalyeleri tarikatının yoğun etkisi altında kalınarak kuruldu.

Strict Observance Riti:

Rit yedi dereceden oluşuyordu: 1. Çırak; 2. Kalfa; 3. Üstat; 4. İskoç Üstadı; 5. Acemi; 6. Tampliye; 7. Bil­ge Şövalye .

Ritin yaratıcısı Baron von Hund’un sistemine ve efsanesine göre, Tampliyelerin Büyük Üstadı Jacques de Molay’ın ölümü üzerine, Auvergne Bölge Büyük Üstadı Pier­re d’Aumont, iki Kumandan (Commander) ve beş Şövalye ile, Opera­tif Mason kisvesinde, Iskoçya’ya sı­ğındı. Orada, Büyük Kumandan (Grand Commander) George Har­ris ve Şövalyeleri ile tanışarak, Tampliye tarikatını devam ettirme­ye karar verdiler.

Şövalyeler aforozun neden oldu­ğu takipten kurtulmak üzere, 1313 yılında Aziz Yuhana günü toplanan Şapitr’de, Hürmason olmaya karar verdiler. 1361’de Tampliyelerin Bü­yük Üstadı tarikatın merkezini Eski Aberdeen kentine götürdü ve o ta­rihten itibaren, Hürmasonluk kisve­si altında, Fransa, Almanya, İspanya ve Portekiz’de hızla yayıldı.

Bu olaylar “Strict Observance” Riti derecelerinin ana konularıdır. Diğer konular ise, ilm-i simya, sihir ve benzer batıl uygulamalarla ilgi­liydi. Ana doktrinlerine göre, her Mason aslında bir Tampliye Şöval- yesiydi. Sözde “Gizli Yöneticilerin” inisiye olanlara saklı ezoterik sırlar ileteceklerine dair inanış Rit’in so­nunun başlangıcı oldu, Tabidir ki hiç böyle bir sır verilemedi, “Gizli Yönetici” olduğunu iddia edip şö­valyeleri 1763’te dolandıran John- son’u (asıl adı Becker veya Leucht idi) takiben, 1775 yılında Fransız Gugumos Kontu da şövalyeleri tek­rar dolandırınca kopan skandal üzerine Rit dağıldı, arada da Zin- nendorf Kont’u benzer mitlerle İs­veç Ritini kurdu.

Lessing

Goethe’nin Lessing’e karşı duy­duğu hayranlık, Strict Observance öğretilerini dengeledi. Lessing’in Hürmasonluk aşkı Goethe’yi Nur’u aramaya yöneltti: geniş ufku ve an­layışıyla, Goethe Weimar Locasının öğretilerini süzgeçinden geçirirken yeni arayışlara yöneldi.

Schroeder:

Almanya’nın ünlü tiyatro sanatçı­sı Frederick Ludwig Schroeder, ateşli bir Mason’du ve Alman ma­sonluğunun yeniden yapılanmasına amil oldu. Strict Observance olayın­dan hemen sonra, doğal olarak, Al­manya Masonları arasmda huzur­suzluk belirtileri başladı.

Hamburg’da Emmanuel Locası­nın Üstadı Muhteremi olan Schro­eder, Alman masonluğunu tüm batıl ve saçma fikirlerinden arındırmak maksadıyla, ilm-i simya, Rozikrüs- yanizm ve Hermetik felsefeye, hat­ta, sihir ve mistisizme dayanan tüm ileri dereceleri, ritleri, fantastik yan nizamları ve dereceleri lağvetti. Tüm bunların yerine, “Engbund” tabir edilen ve Masonlukla masonik sistemleri araştırmakla görevli bir Üstat Masonlar Locası kurdu.

Schroeder’in inancına göre, “Ste- inmetzen”⁽¹⁾lerin Almanya’daki faali­yetlerine rağmen, Hürmasonluk Go­tik İngiltere’de başlayarak Kıt’a Av­rupa’sına yayılmıştır. Saf Hürmason­luk yalnızca Anderson Anayasası ile İngiliz Ritüelinde mevcuttu. 1762 yı­lında İngiltere’de Goodall tarafından yazılan “Jachin and Boaz” adındaki ritüel ifşaatını Schroeder Almanca’ya çevirdi ve ritüel olarak Locada uy­gulamaya başladı. Kısa zamanda Schroeder Rit’i veya Schroeder Sis­temi olarak tanınan bu “kaynağa dönme” uygulaması hızla Alman­ya’da yayıldı. 1801 yılında Bölge Bü­yük Locası Schroeder sistemini ay­nen kabul etti. Amalia Locasının bağ­lı olduğu Hamburg Büyük Locası ha­la bu Riti uygulamaktadır.

Goethe hayranı tarihçi Otto Gas­pari K., Amalia Locasında ritüel deği­şikliğinin Goethe ve Schroeder’in işbirliği ile olabildiğini vurgular. Ot­to Caspari’ye göre, Frederich Lud­wig Schroeder günümüzde Alman Hürmasonluğuna reform getiren kişi olarak tanınır. Oysa, Strict Obser­vance skandalmdan sonra kapanan Amelia Locasının tekrar çalışmaya başlamasını temin etmek üzere, Schroeder de Weimar’a giderek Goethe ile Carl Augustus Dükünü ikna etti ve Goethe’nin sistemi kabul etmesi ile Amalia Locası 1808 yılında mabedini tekrar çalışmalara açtı.

Strict Observance’m karışık ve süslü ritüellerinden sonra Schro­eder Ritinin yalınlığı Goethe’yi cezbetmişti.

Goethe yaşamının sonuna kadar Amalia Locasma bağlı kaldı. Onun için Schroeder sistemi gerçek Eski Masonluktu. Goethe’nin tüm hayatı ile eserleri bu etki ile yoğrulmuştur. Spinoza’nın etkisi

Goethe kendini Spinoza’nın mü­ridi olarak saydığından, cahil fanatik­ler onu yanlış yere ateizm ile suçla­mışlardır. Kaldı ki, günümüzde Spi­noza da ateist sayılmıyor. Okur, Go­ethe’nin eserlerinde, anlayamadığı ancak hayranlık duyduğu bir doğa­nın karşısında huşu ile eğilen şairi bulur. Evrenin güzellikleri Goet­he’nin karakterlerinin gözlerini ka­maştırır, O yalnızca, zamanının yer­leşik fikirlerindeki dar Tanrı ve Cen­net tariflerini kabul edemiyordu.

Bu en büyük Alman şairinin tüm eserlerinde masonik atıflar, düşünce­ler, referanslar ve alegoriler vardır. Kipling’de bulunanlar gibi, bunların bir bölümü özenle metin içine yerleş­tirilmiştir. Diğerleri ise masonik felse­fe ile yoğrulmuş Goethe’nin yaşam, ölüm, ahlâk ve etik hakkmdaki düşün­celeridir. Goethe’nin “Mason Locası” adlı kısa şiiri bu konu hakkında fıkır vermeye yeterlidir.⁽²⁾ Şiirin İngiliz­ce’ye çevrildiği şekli şöyledir:

The Masons’s ways are

A Type of Existence

And his persistence

Is as the days are

Of men in this world.

The future hides it

Gladness and Sorrow,

We press still thorow⁽³⁾, Naught that abides in it Daunting us – onward.

And Solemn before us Veiled, the dark portal, Goal of all mortal;

Stars are silent o’er us Graves under us silent.

While earnest thou gazest Comes boding of terror, Comes phantasm and error Perplexes the bravest

With doubt and misgiving.

But heard are the voices – Heard are the Sages, The Worlds and the Ages: Choose well; your choice is

Brief and yet endless;

Here eyes do regard you

In eternity’s stillness;

Here is all fullness,

Ye have to reward you, Work, and despair not.”

Masonik mit ve doktrin kısa bir şiirle daha güzel anlatılamaz, Mason yaşam tarzı ve sebatı, eskiliği, birbi­rini takip eden mutluluk ve keder, her şeye rağmen yolumuzda tırman­maya devam, perdeli kapıya varış, karanlık güçlerden, batıl itikatlardan, sessiz mezarlardan, açıklanmayan sırlardan korkmadan cesaretle da­ima ileri; bilgelik, deneyim, tarih ve doğanın temin ettiği rahatlık ve ümit; öteden (İlâhi kattan) bize bakan gözler, doğru seçim yaparsak gele­cek sonsuzluğa kadar bi­zimdir; ve sonuç olarak: “Çalış” ve “Hiç bir Za­man Ümidini Kaybetme”.

Faust’un muazzam alegorik draması şairin belki de en önemli eseri­dir. Goethe Faust karak­terini, veya ruhunu Şey­tana satmak düşüncesini ilk defa kullanan yazar olmamıştır. Faust, dolan­dırıcı sihirbaz ve astro­log olan gerçek bir kişiy­di ve hakkında bir çok mit uydurulmuştu.

1587 yılında yayınla­nan popüler bir eserde

Faust zevk-u sefa içinde geçecek bir hayata karşılık olarak ruhunu Şeytan’a satan bilgili ve güçlü bir kahraman olarak gösterilir. Goethe eski mite bir aşk hikâyesi ekleye­rek, tümünü bir felsefi hamur için­de yoğurdu ve kocakarı hikâyesin­den, kukla oyununa oradan da po­püler bir kitaba varan basit eser­den yola çıkarak bildiğimiz ezote- rik eseri yarattı. Goethe’nin Faust’u bir düşünürdür, ama tüm beşerî arzulara sahiptir.

Mefistofeles aşağılık, günaha teşvik edici şeytandır; Margaret şeytanın sunduğu yemdir. Traged­ya boyunca, Masonik dramada ol­duğu gibi, iyi ile kötünün mücadele­si sürer. Burada Goethe okuru, Hürmasonluk öğrencisi, şairin dü­şüncesi ile Hürmasonluğun bağları­nı hisseder. Hiram Abif mitinde ol­duğu gibi, Faust sonunda kötülüğün sonsuza dek iyiliğe karşı galip gele­meyeceğini ve sağlanabilecek en büyük ve son doyumunun, ruhun ölümü demek olan egoist zevkler­den değil, insanlık için çalışmaktan geleceğini anlar.

Hiram ve Faust değişik yollar­dan aynı noktaya gelirler. Hiram günaha teşvike sonuna kadar daya­nırken, Faust mağlup olur ve kendi­ni günaha teslim eder, ancak ders aynıdır: Er geç Hakikat hata ve kö­tülüğü yenecektir ve İlâhi güç da­ima içimizdedir, yeter ki derine ine­rek aramasını bilelim.

Hürmasonluğun büyük şair üze­rindeki etkisini diğer eserlerinde de görüyoruz. Wilhelm Meister bir dizi çıraklıktan geçerek daha aydın­lık bölgeye gelir, bu aydınlık bölge­de de yalnızca Tann’ya ibadet sure­tiyle, bedenle ruh sağlam bir karak­terin temelini atabilirler. Werther, Edmont ve Gotz von Berlichingen, şairin ruhani özgürlüklere verdiği değerin yansıdığı karakterlerdir. îfi- jeni ırk ve -din farklılıklarını redde­den bir tolerans anıtıdır. Tasso’da kahraman siyasal ve sosyal güçler tarafından tehdit edilir, ancak için­deki imandan gelen kuvvetle bunla­rın üstesinden gelir.

Mason olsun ya da olmasın, şair ve yazarlar her dönemde bu tür ko­nuları ele aldılar, genelde de iyilik kötülüğe galip gelir. Ancak büyük şair, satırların arasına büyük sıklıkla, yalnız Masonların anlayabileceği masonik referanslar yerleştirmiştir.

Ayrıca, Goethe’nin ak­tif masonik hayatı bel­gelenmiştir.

Yaşlanmış ama dinç Goethe’nin Masonlukta 50. yılı Amalia Locasın­da törenle kutlandı. Tüm konuşmalardan sonra söz alan Goethe, Masonik bir şiir okuya­rak, ileri yaşına rağ­men kalbinde ebedi gençliği ve aşkı yaşata­bilmiş olduğunu gös­terdi. Otto Gaspari bi- ografik eserinde, “Go­ethe son günlerine ka­dar Amalia Locasının entelektüel merkezi olmuştur” diyor.

22 Mart 1832’de Goethe Ebedî Meşrik’e intikal etti. Bu büyük Şa­irin, büyük Mason’un kaydedilen son sözleri “daha çok ışık olsun” oldu. Goethe, şair olarak, filozof ve Mason olarak bir ömür boyu öğren­me, bilinmeyeni arama, tüm mister- lere cevap bulma dürtüleri ile yaşadı; son nefesinde de “daha çok ışık” diye haykırarak, yaşam fel­sefesini tek cümle ile özetledi.

• Steinmetzen: Alman operatif masonları.
• İngilizce metinlerden istifade edilerek bu derleme yapılmıştır. Zaten çeviri olan bir şiiri tek­rar çevirmek olamayacağından, İngilizce’sini ay­nen aktardım.

obsolete variant of thorough meaning “through”, + “forward,” “ahead,” or “onward.”

Derleme: Çelil Layiktez
Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 62

4 December 2020