İTALYAN P2 OLAYI
6 Temmuz 1875 tarihli Genel Kurulun Roma’daki toplantısında Büyük Sekreter Castellazzo kolayca anlaşılabilecek nedenlerden dolayı, bazı kişiler hiç bir zaman Localara katılmayacaklar, veya, katılırlarsa dahi, aktif olamayacalardır. Oysa bunlar “ayrı bir şekilde” teşkilatlanırlarsa, topluma ve Hürmasonluğa büyük faydaları olabilecektir, demişti.
Katolik İtalya’da aforoz edilmiş Hürmasonluk’a üye olmak, politik sahada bir mahzur teşkil ediyordu; bir de, Akdeniz ülkesi olan İtalya’da, tepede olan insanları iltimas peşinde koşabilecek Kardeşlerin aşırı ilgisinden korumak gerekiyordu.
O gün bir karar alınmadı, Konsey konunun yalnızca akademik olduğu kanaatine varmıştı.
26 Mart 1877 günü, Büyük Üstat Giuseppe Mazzoni’nin arzusu üzerine, Büyük Kurul Propaganda Masso nica adında bir locanın Roma’da kurulmasına karar verdi.
Aynı yılın Haziran ayında, Genel Kurul’da, Büyük Sekreter faaliyet raporunda, şüpheci Sr despotizmin düşünce hürriyetini kısıtladığı bahtsız ülkelerde misyonu Masonluğu tanıtmak olacak olan Propaganda Massoni ca 
Locası’nın kurulduğunu söyledi. Büyük Sekreterin konuşmasında Loca’nın bu idealist görevi nasıl yerine getireceği izah edilmemişse de, haber heyecanla karşılandı. Hatta delegelerden biri, Roma’da yeni kurulan bu Locaya destek olmak için tüm Kardeşlerin 10’ar Liret katkıda bulunma lannı önerdi. Bu son teklif kabul görmedi.
İki yıl sonra, 1879’da, aynı isimde iki Loca daha, Sestri Levante’de ve Torino’da kuruldu.
1879 yılında, ilk Propaganda Mas sonica Locası’nın üyesi ve “Rivista della Massoneria Italiana” dergisinin editörü, ileride Büyük Sekreter olacak Ulisse Bacci, Loca’nın görevlerini tarif ederken daha gerçekçi bir ifade kullanmıştır: 1. Özel sosyal durumları nedeniyle olağan bir locada hiçbir zaman bulunamayacak kişilere muntazam bir imkân tanımak.
1885’de, Bacci Kardeş “…tümü ..y’ toplumun üst seviyelerinde olan bu Loca Kardeşlerinin Hürmasonlu ğa büyük hizmetlerde bulundukları nı” ifade ediyordu. Gerçekten de, o tarihte, Giosue Carducci, Giovanni Bovio, Aurelio Saffi, Agostino Depretis, Francesco Crispi gibi İtalyan politika ve sosyal dünyasında çok önemli kişiler Propaganda Massonica Locası’nın üyesiydi ve bunlar heyecanlı vatansever, eski asker şında. Uruguay ve Polonya’da da idealleri uğruna çarpışmışlardı. Guiseppe Garibaldi Kardeş liderleriydi ve Hürmasonluğu kurulacak adil ve namuslu bir hükümetin çıkış noktası gibi görüyorlardı. Loca Kardeşlerinin tümü iyi niyetli idi ve P2 skandalim akla getirebilecek bir şekli, havası yoktu.
İtalyan Büyük Kurulu (Giunta) tersimat lanndan alınan aşağıdaki örnekler, yirminci yüzyılın başlannda İtalyan Hürma sonluğunda geçerli olan bazı garip uygulamaları 5 Ekim 1905’te Ruggero Leoncavallo’nun Propaganda Locasına kaydını yaptırma talebi görüşüldü. Ancak 12 Ekim 1905 tarihli Kurul toplantısı tersimatında şöyle bir kayıt vardır:”… Ruggero Leoncavallo’nun Papa ile yazışmakta olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle, Propaganda Locasına bu müracaatın kabul edilmemesine dair talimat verilmiştir.” O tarihlerde Katolik Kilisesi ile Hürmasonluk münasebetleri dostane olmaktan çok uzaktı. Hatta Büyük Üstat Guiseppe Mazzoni, genç ateşli avukatlık yıllarında, kötü şöhretli Vatikan zindanla nnda uzun süre hapsedilmişti.
1907’de Büyük Kurul garip bir olayla karşılaştı. İtalya Grand Orient’ı, kendi mavi localarının dışında, Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti ile günümüzde faaliyetine devam eden, Serene Grdpd Lodge of the Symbolic Art Ritinin mavi localarını da yönetiyordu. Propaganda Massonica Locası İskoç Ritine bağlıydı. Ancak, 1922’de Alabama Büyük locası İtalya Grand Orient’ından tanımasını kaldırdığında, Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti mavi localara sahip olmaktan vazgeçti.
Büyük Görevliler Kurulu’na 10 Ocak 1907 tarihli mektubu ile Serene Grand Lodge of the Symbolic Art da, Propaganda gibi ayrıcalıklara sahip bir loca kurmaya hakkının olduğunu iddia ediyordu. Büyük Kurul, genelde ayncalıklı locaların olmasına karşı çıkarak Propaganda Locasının kapatılması gerektiğine karar verdi.
Kapatma kararı
Tersimata geçen karar maddesi şöyleydi:
“Masonik anayasaya uymayan tekrislerle haricilerin kabul edildiği, hiç toplanmayan ve aidat ödemeyen bir Loca, intizam kaidelerine göre var sayılmaz. Bu nedenle Propaganda Massonica Locasının lağvedilmesine ve, ola’ ğan üstü durumlarda, masonik müesseselere büyük hizmette bulu Ç nabilecek, ancak, toplumdaki yüksek f görevleri nedeniyle tümüyle anonim kalmalan gereken haricilerin Büyük Kurul tarafından (bir çekiç darbesiyle)
tekris edilebilmelerine ve yalnızca Büyük Üstat ile Büyük Kurul üyeleri tarafından Masonluklannın bilinmesine dair bir maddenin bir sonraki Genel Kurula yasa teklifi olarak sunulmasına karar verilmiştir.”
Bu karar Propaganda Massonica Locasının sonu olmalıydı, oysa karar çok garip bir şekilde geçersiz hale dönüştürüldü.
21 Ocak 1907 tarihli bir sonraki Büyük Kurul toplantısında, Büyük Üstat, Propaganda Massonica Locasının kapatılmasından önce, bir önceki toplantıda tartışılan yeni alternatif şeklin yasalaşması gerekti ‘SI, ğini söyledi. Bunun üzerine, bekleme sürecinde, yalnızca alışılagelmiş masonik disipline uymaları gerekmeyen Serene Grand Lodge üyesi Kardeşlerin Propaganda Massonica Locasına, üye kabul edilmelerine karar verildi.
Konu bir daha tartışmaya açılmadı.
Büyük Üstadın bu beyanından3 anlaşılacağı üzere ve Propaganda Locasına çok ender atıfların bulunduğu göz önüne alındığında, Locanın faaliyetinin sonlandınldı ğı sanılabilir. Oysa Localann kapandığı Faşizm dönemine kadar geçen süre içinde, 27 Şubat 1913 tarihli Büyük Kurul tersi matında, Floransa’lı Kardeşlerin arzusu üzerine Emniyet Komiseri Prof. Severino Merli’nin Propaganda Locasına kabul edilmesi, tekrisinden sonra mason olduğunu her zaman gizlemesi şartı ile kabul edildiği belirtilmiştir. Tersimatlarda, bu Loca ile ilgili başkaca bir kayıt yoktur.
Faşist dönemde Localar tümüyle kapanmıştı. 2. Dünya Savaşından sonra, İtalya’da Hürmasonluk tekrar faaliyete geçti ve bu arada Propaganda Locası bir prestij Locası olarak uyandırıldı. Büyük Üstat, otomatik olarak bu Locanın Üstadı Muhteremi, Büyük Kurul üyeleri de Loca üyesi oluyordu. Birçok önemli kişiye, bizzat Büyük Sekreter tarafından imzalanmış üyelik kartlan verildi. Özel hüviyeti olan Locanın matrikül cetveli yalnız bizzat Büyük Sekreterin elinde bulunuyordu ve arşive girmiyordu.
Savaştan sonra
Savaş sonrasında, masonik ilkelere tümüyle aykırı olan bu Locanın uyandırılarak kendisine mistik bir hüviyet verilmesi bir demokratik toplumda düşünülmemesi gereken bir husustur.
Savaşın bitiminden bir kaç yıl sonra İtalya Grand Orient’ı, dünyadaki genel uygulama çerçevesinde, Localarını numaralandırmayı kararlaştırdı. Numaralar kura ile çekildi ve Propaganda Massonica Locasına 2 numara tesadüf etti. Loca ondan sonra P2 olarak anılmaya başlandı.
P2 Locasının faaliyetinde 1970 yılına kadar normalin dışında bir olay vuku bulmadı. O yıl Locanın sekreterliğine Licio Gelli getirildi. Gelli Güney Amerika ve İtalya’da bir sürü kirli işte parrpağı olan kurnaz bir iş adamı idi, 1965’de tekris edilmiş,
1967’de de P2 Locasına katılmıştı. Savaş yıllannda faşist rejimle işbirliği yaptığı iddia edilmektedir. Gelli, Locanın patlama derecesinde büyümesini sağladı. Büyük Üstat Salvini ile şiddetli tartışmaları oldu ve bu tartışmaların sonucunda gücü daha da arttı.
1972 yılında İngiltere, Iskoçya ve İrlanda Büyük Locaları İtalya Grand Orient’ını tanıdılar. Sıradan İtalyan Masonları gibi, Bu Büyük Localardan hiç biri P2 Locasının varlığından haberdar değildi.
1974 Genel Kurulu fırtınalı geçti, Kardeşler P2 Locasının kapatılmasını oyladılar, ancak, izleyen yıl Büyük Üstat bu Locaya yeni bir berat verdi. Bu kararın nedeni anlaşılamadı ve şiddetle eleştirildi. Loca bu kez muntazam bir yapıya kavuştu, 60 üyesi vardı ve Üstadı Muhterem’i Gelli olmuştu.
Gelli, Locayı, Grand Orient’m kontrolü dışında, kendi gizli özel kulübü gibi kullanmaya başladı ve bu durum, skandal tüm İtalyan Hürmasonluğunu sarsıncaya kadar sürdü. Kasım 1981’de merkez haysiyet divanı, Gelli’yi Hürmasonluk’tan attı. Aynı tarihte Gelli’nin evinde arama yapan polisin 950 isimlik bir listeyi ele geçirdiğinin haberi İtalya’da bomba etkisi yaptı. Milano’nun Banco Ambrosiano’sunun iflası ile ilgili polis tarafından aranan Gelli Güney Amerika’ya sığındı. Bankanın, Mason olmayan başkanı Roberto Cal vi’nin cesedi, Londra’da Blackfriars köprüsünün altında asılı bulundu. Olayın intihar mı, intihar süsü verilmiş cinayet mi olduğu çözülemedi.
Masonlar şoke oldu
Basında çıkan haberler tüm İtalyan Ma sonluğu’nu şoke etti. İtalyan Masonlu ğu’nun bazı ileri gelenleri olaylarda suçlu bulundu. Masonluktan atılan Önceki Büyük Üstat Gamberini’nin, para karşılığı, Roma’da Excelsior Otelinde şüpheli kişileri tekris ettiği ortaya çıktı. Ondan sonra gelen iki Büyük Üstadın da imzalı boş üye kartları verdikleri ve çekiç darbesiyle bazı kişilere mason unvanı verdikleri tespit edildi. Arada öldükleri için, bu iki Büyük Üstat hakkında kovuşturma yapılamadı. Bu nedenlerle P2 Locasının bazı üyeleri gerçekten mason olduklarına inanmışlardı, oysa gerçek öyle değildi. Sanki Gelli Büyük Üstadını esir almıştı.
İtalya Hükümeti P2 locasını tahkik etmek üzere bir parlamento komisyonunu görevlendirdi. Yüzlerce kişinin ifadesi alındı. Birçok ileri gelen parlamento üyesinin, gizli istihbarat servisi subayının, sosyete ve iş dünyasının ünlülerinin olduğu gibi, Hürmasonlukla ilgili hiç bilgi sahibi olmayan sahne sanatkârlarının dahi Loca üyesi oldukları saptandı. Fısıltı gazetesi başbakanın da Loca üyesi olduğunu iddia etmişse de bu sav ispatlanamadı. Yeni Büyük Üstat Armando Corona Tahkikat Komisyonuna P2 Locası hakkında 37 sayfalık bir rapor sundu.
Türkiye Büyük Locası dahil Avrupa muntazam Büyük Localarının çoğunluğu İtalya Grand Orient’ı ile ilişkilerini kesti, bir kısmı da yeni kurulan Muntazam İtalya Büyük Locasını tanıdı. Grand Orient’a gelince, Temiz Eller operasyonu kapsamında, kendisini tüm bu kirli işlerden arındırdı, P2 Locasını kapattı, Tahkikat komisyonu ile işbirliği yaptı, yüzlerce şaibeli masonu gayrı muntazam ilân etti ve zaman içinde, intizamına yeniden kavuştu.
Gelli’ye gelince, yıllar sonra bir İsviçre Bankası veznesinde yakalanarak tutuklandı, İsviçre’de yapmış olduğu flnansal suçlardan o ülkede yargılandı, ancak hapisten kaçmayı başararak İtalya’ya döndü. İtalyan polisi onu tutuklayarak İsviçre’ye iade etti. Bir süre sonra İsviçre mahkemesi Gelli’yi İtalya’ya iade etti. Özgürlüğüne kavuştuktan sonra İtalya’da ikamet etmeye devam eden Gelli, İtalya veya İsviçre’de karıştığı yolsuzluklarla ilgili hiç konuşmadı veya konuşturulmadı.
Günümüzde, İtalyan umumi efkârında, Licio Gelli, çelişkili olarak, maceraperest, oportünist veya büyük bir hümanist olarak değerlendirilmektedir.
P2 Locasına gelince, yıllar önce faaliyeti kesin olarak sonlandırılmıştır.
Yazan: Edward E. Stolper Çeviren : Celil Layiktez • (Ars Quatuor Coronatorum, Sayı 118 – 2006)
Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 81