Cassell’s Family Paper
Osmanlı İmparatorluğunda Masonluğun ilk izlerini 1730’lardan itibaren görmekteyiz. Ancak başlarda yabancılarla gayrimüslim tebaanın rağbet ettiği Hürmasonluğa 1850’ler- den sonra Müslüman nüfus büyük ilgi göstermiştir. Bu yoğun ilgiyi Balkanlarda, Anadolu ve Suriye’de izliyoruz. Aynı etkenler İran için de geçerlidir.
76. sayımızda yayınladığımız “Cassell’s Family Paper” başlıklı yazı üzerine çeşitli okuyucu mektupları aldık. Aşağıdaki yazı bu mektuplardan sonra, bir önceki yazının tamamlayıcısı olmak üzere kaleme alınmıştır. C. L.
Balkanlarda bir yandan özgürlük hareketleri, diğer yandan Sırbistan’da, Mason ve Bektaşilerin kaynaştığı Ali Koç Locası örneğinde olduğu gibi, Osmanlı İmparatorluğuna yeniden katılma fikirleri bu localarda yeşermektedir. Aynı Locada Sırbistan’ın istiklâli, Sırbistan’ın Avusturya’ya bağlanması ve Polonya’yı Rus işgalinden kurtarmak için yoğun paralel faaliyetler görüyoruz.
Ali Koç Locası 1920’de İstanbul’da kurulan “Tarikat-ı Salahiye” örneği, Bektaşîlikle Masonluğu karıştıran bir olgu içindedir. Büyük Üstat olduğu söylenen Locanın Üstad-ı Muhteremi muhtemelen Bektaşi Dedesi’dir (ilk Osmanlı Büyük Locası 1909’da kurulmuştur), ancak Fransa Grand Orient’ı ve Leipzig Mason Localan, Grand Orient vasıtasıyla da İngiliz Birleşik Büyük Locası ile Kardeş ilişkisindedir ve onlardan yardım almaktadır; onlar da Ali Koç Locasını Mason Locası olarak kabul etmektedirler. Masonlukta intizam kaideleri henüz yerleşmemiştir. Grand Orient de 1850’lerde İngiltere ile resmi kardeş ilişkisinde olan, muntazam bir masonluktu.
Politize masonluk
Masonluk, özellikle Grand Orient tarafında olan Masonluk, politize olmuş, İtalya, Polonya, Osmanlı İmparatorluğu, Romanya ve Güney Amerika ülkeleri ile Küba’da insan haklan ve istiklâl için savaş vermektedir. İngiliz Masonluğu da bu harekete yabancı değildir. ABD İstiklâl Savaşını, İngiliz Localarından berat almış Masonlar organize etmişti. Avrupa’da da, Rusya’nın nüfuzunu kırmak isteyen İngilizler, Paris’te, Ali Koç Locasının uzantısı Polonya Özgürlük Hareketini yöneten Masonlara elini uzatmıştı. Örgütün başında, Ali Koç Locası üyesi, Polonya milli kahramanı Adam Knez Czartorisky Kardeş vardı ve örgütü Paris’ten, kurmuş olduğu bir Mason Kardeşler ağı yoluyla başarıyla yönetmekteydi.
Ali Koç Locasının ambleminde Bektaşilerin “teslim taşı”, gönye ve pergel birlikte bulunmaktadır. 1855 tarihli “Cassell’s Illustrated Family Paper” de Ali Koç Locası hakkında çıkan haberde İran’da 50.000 Masondan söz edilmektedir, bunlar da herhalde Bektaşilik paralelinde İran’da kurulan “Khaksar” Sûfî kardeşliğinin üyeleridir. Tabiidir ki 1850’li yıllarda, İran’da bugünkü anlamda 50.000 muntazam Mason varmış gibi bu haberi yorumlamak yanlış olur.
Ali Koç Locasının ambleminde Bektaşilerin “teslim taşı”, gönye ve pergel birlikte bulunmaktadır.
Celil Layiktez
Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 77