Tampliye Şövalyelerinin Mirasçısı Rodos Şövalyeleri ve CEM SULTAN
Fatih Sultan Mehmed’in oğullan arasında başlayan taht kavgasının sonucunda II. Beyazıd tahta geçti. Taht kavgasında yenilen Cem, 20 Temmuz 1482’de, daha önce sığmma koşullarım görüştüğü Rodos St. Jean Şövalyelerine sığındı. Kendisini yarı çıplak vaziyette, iki yardımcısı ile birlikte, Rodos Şövalyelerinden Kastilyalı Büyük Prieur gemisiyle Rodos limanına getirdi. Yanında tek getirdiği eşya İmparatorluk mührü idi. Kas- tilyah Büyük Pieur Cem Sultan’ı giydirdi, süsledi. Limana geldiklerinde, Cem Sultan altın nakışlı kumaşlara basarak karaya çıktı. Büyük Üstat Pierre d’Aubusson, tarikatın ileri gelenlerinin arasında onu at sırtında karşıladı.
Cem Sultan Fransız Şövalyelerinin şatosunda misafir edildi, şerefine ziyafetler, şövalye turnuvaları tertip edildi. . –
Rakibinin düşmanlarının yanında sığınmış olması Beyazıd’ı rahatsız ediyordu. Şövalyelere barış teklif etti. Beyazıd’ın derhal 45000 altın Venedik Dükasmı ödeyeceğine ve her yılın 1 Ağustos gününde bu ödemeyi tekrarlayacağına dair madde, taraflarca kabul edilen barış antlaşmasının en önemli maddesiydi. Cem Sultan da Büyük Üstadm “ömür boyu” misafiri kalacaktı.
Beyazıd’ın Cem Sultan’ı öldürterek onları bu gelirden mahrum etmesinden korkan Şövalyeler onu Kıt’a Avrupasma nakletmek istiyorlardı. Bu arada, Macar Krah İstanbul’u geri alarak Cem’i tekrar tahtına oturtmayı vaat ediyordu. Şövalyeler, Cem Sultan tahtmı geri aldığında, ömür boyu kendileriyle müttefik kalacağına ve Büyük Üstada da 150000 ekülük bir tazminat ödeyeceğine dair bir mukavaleyi imzalattılar.
Resmen Macaristan’a doğru hareket edildi, ancak Fransız Şövalyeler bu altın yumurtlayan tavuğu başkasına teslim etmeyeceklerdi. Gemi, Dalmaçya yerine Fransa’nın Villefranche Limanına yanaştı.
Fransa’da Cem Sultan şatodan şatoya dolaştırıldı. Beyazıd Cem Sul- tan’m kendisine iade edilmesini istiyor, Fransa Krah XI. Louis’e elçiler yolluyordu. Beyazıd Cem Sultan’a karşılık olarak, para dışında Türkiye’de esir bulunan binlerce Fransız askerle din adamlarının geri verilmelerini öneriyordu.
Papa Fransa Kralı ile Şövalyelere, “dinsiz, kâfir” Müslümanlardan para kabul etmenin günah olduğunu, ancak bu fidyenin kendisine verilmesi ile günahtan kurtulacaklarını ifade etti. Bu affın dışında, Rodos Şövalyelerine vergi muafiyetleri ile Kardinallikler vaat etti.
Kastilya Kralı Rodos’ta Kastilyalı Şövalyelerin Cem Sultan’a sahip çıktıkları için, Napoli Kralı Kalabriya ile Sicilya’yı Türk donanmasından korumak için, Macaristan Kralı İstanbul’a karşı bir Haçlı Seferini başlatmak için, Memluk Kralı Mısır’ı Beyazıd’a karşı koruyabilmek için, VIII. Charles da ömür boyu fidyesini tahsil edebileceği misafirini kaybetmemek için yarışıyorlardı.
Büyük Üstada yapılan parasal teklifler şöyleydi: Napoli Kralı 20000 altın ekü, Macaristan Kralı, 25000 altın ekü, Mısır Sudanı, 1.000.000 altın dükaVIII. Charles para yerine imtiyazlar ve toprak teklif ediyordu. Papanın kendisi, Şövalyelere 12000 altın ekü ve eski imtiyazlarının teyidi ile yeni imtiyazlar ve Müslümanlarla ticaret izninin verilmesini teklif ediyordu. (Nitekim, Cem Sultanin zehirlenmesinden sonra, Şövalyeler Mısır ve Suriye ile ticareti başlattılar). Bunlara ilâveten, üç tarikatın mal varlıklarını da St. Jean Şövalyelerine katmayı kabul ediyordu. Bu son teklif, XX. yy.da Papa ile Malta Şövalyeleri arasında hala tartışma konusu olarak kalmıştır.
Şövalyeler Toulon Limanından Cem Sultan’ı “Rodos Hâzinesi” adındaki gemi ile yola çıkardıktan sonra, Macar Kralı, Memluk Kralı, ve Beyazıd’ın elçileri, ayrı ayrı, Fransa Kralına çok büyük paralar teklif ettiler. Be- yazıd, ayrıca, Osmanlı İmparatorluğunda bulunan tüm Hıristiyan kutsal emanetlerini vermeyi de teklif etmişti. Uzun pazarlıklar sonucunda, Cem Sultan 1489’da Papa VIII. Innocentius’a verildi; ancak Papanm OsmanlIlara karşı açılacak bir haçlı seferine katılma önerisini reddetti. Bunun üzerine Papa ile ilişkileri gerginleşti, 1492’de VIII. Innocentius’un ölümünden sonra, VI. Alexander’in Papa seçilmesiyle bir ölçüde özgürleşti.
Fransa Kralı VIII. Charles İstanbul’u geri almayı düşlüyerek son Bizans İmparatorunun yeğeni Andreas Paleologos’tan 4300 altın düka karşılığında taht hakkını satın almıştı. Kral, Papanm Cem Sultan’m başı için II. Bayezid’le pazarlık yaptığını öğrenince, Cem Sultan’ı istedi, alamayın- [1] cada İstanbul’u kurtarmak için yola çıkacak Haçlı Seferini Roma’ya yöneltti. Papa San Angelo kalesine Cem Sultan’la birlikte sığındı, ancak, 20 gün süren muhasaradan sonra Cem Sultan’ı teslim etmek zorunda kaldı.
Fransa yolunda zehirlenen Cem Napoli’ye götürüldü ve orada öldü. Rivayete göre, bu zehirleme fiiline karşılık olarak, Papa Beyazıd’dan 300.000 altın almış. Papa aleyhlerinde Haçlı Seferleri düzenlediği, kendine göre kâfir, dinsiz Müslümanların Kralının kiralık katili olmuştu. Borgia Kardinali Papa VI. Alexandre, gayrı meşrû kızı ve iki oğlundan gördüğü yardımla, para için her türlü cinayeti işlemeye hazırdı.
Cem Sultan’m macerası ölümüyle de bitmedi. II. Bayezid cenazesini istiyordu. Bozulmaması için ilâçlanan ceset beş yıl daha pazarlık konusu yapıldı ve ancak 1499’da Bursa’ya getirilerek Şehzadeler Türbesine gömüldü.
KAYNAKÇA
Chevaliers de Malte, Roger Peyrefitte
Histoire de I’Ordre des Templiers, George Serbannesco Ana Britannica, Cem Sultan
[1] Dört düka, yaklaşık bir ekü ediyordu.
Celil Layiktez
Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 48