Blog

TÜRK MASONLUĞUNUN ÖZET TARİHÎ

Masonluğun en büyük amacı, üyelerini Bilim, Akıl, Bilgelik ile yetiştirerek, onların aracılığı ile çevreye ilkelerini duyurabilmek ve olanağı oranında insan­ları, çağdaş uygarlığa yöneltebilmektir. Bu yolda çalışırken, hiçbir dinsel ve si­yasal tartışma yapılmaz. Masonluk, toplumsal ve ahlâksal bir dernek olarak, her zaman barıştan yana olmuştur.

Türkiye Büyük Locası bu yıl 90. yılını kutlamaktadır, ancak bu kuruluştan önce de Masonluk Türkiye’de vardı ve ilk localar 1730’lu yıllarda kurulmuşlardı:

1. İlk Türk Masonlar:

Humbaracı Ahmet Paşa (1675-1742)(Comte de Bonneval), Lale Devrinde (1718 -1730) ilk maatbaayı kuran (1727) İbrahim Müteferrika ile Yirmisekiz Meh­met Çelebizade Sait Paşa (sadrazam).

2.Vaka-i Hayriye:

1. Mahmud Yeniçeri ocaklarını 15-16 Haziran 1826’da kapatmış, Yeniçerile­rin bağlı olduğu Bektaşîliği ve bir nevi Bektaşilik olarak gördüğü Masonluğu yasaklamış, Bektaşilerin varlıklarını Nakşibendî’lere devretmişti.

İngiltere sefiri İsmail Ferruh Efendi, 1796’da Londra’da tekris olmuş faal bir Masondu. İstanbul’a döndüğünde yalnız Türklerin devam edeceği bir Locanın çekirdeği olarak 1825 yılında bilim adamları, düşünür ve yazarları sinesinde toplayan Beşiktaş Cem’iyyet-i ilmiyyesi adlı locayı kurmuştu. İsmail Ferruh’un Beşiktaş – Ortaköy arasındaki yalısında, haftada iki kez toplanılıyordu. O dev­rin tanınmış ediplerinden Beşiktaşlı Kethudâzâde, Fars edebiyatı mütehassısı şâir Fehim Efendi, Melek-Paşazâde Abdülkadir, Cığala-Zâde Tâhir Bey ‘1er gibi devrin edebiyat ve felsefeye meraklı kimseleri bu locaya girdiler. 1826 yılında lo­ca kapatılmış, üyelerinin çoğunluğu sürgün edilmişlerdi.

• .Tanzimat Fermanı (1838)- Mustafa Reşit Paşa:

Mustafa Reşit Paşa Londra Büyük Elçiliği görevindeyken mason olmuş, ile­rici fikirlerle İstanbul’a dönmüştü. Yönetim, vergilendirme, askerlik yükümlü­lükleri konularındaki sorunları Batılı çözümlere kavuşturacak bir dizi yenilik hakkında Abdülmecid’in onayını alarak, Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nu 3 Kasım 1839 günü, Topkapı Sarayı Gülhane Köşkü önünde yapılan büyük bir törenle ilân etti. Osmanlı tarihinin dönüm noktalarından Tanzimat’ı başlatan Hatt-ı Hü­mayunla, Osmanlı İmparatorluğunda köhneleşmiş kurumlar yenilendi ve yö­netim güçlendirildi; ilk defa Osmanlı uyrukları “millet” tanımında toplandı, ada­let ve güvenlikte eşitlik sağlandı.

• .Kırım Harbi (1856):

Kırım Harbi zamanında Batılı güçlere verilen tâvizler ve Türkiye’ye gelen İngiliz, Fransız ve Piemonte’li d) yabancı askerler nedeniyle, İmparatorlukta Ma­sonluk tekrar çok hızlı bir gelişme gösterdi. 1856’dan itibaren İngiltere, Fransa, İtalya, İskoçya, İrlanda ve Almanya Büyük Localarından aldıkları beratlarla İs­tanbul, İzmir, Efes ve Beyrut’ta birçok loca, bu arada da, 1857 yılında, Fransa’ya bağlı ilk Türkiye Büyük Locası kuruldu. Abdülaziz’in tahta çıkmasından itiba­ren Masonik faaliyetlerde de bir hızlanma olmuştu. Diplomatik temaslar için yurt dışına çıkan ilk Padişah Abdülaziz oldu (1867). Bu gezisi Paris, Londra ve Viyana’yı kapsıyordu, Kraliçe Victoria’nın misafiri olmuştu, Fransız ve İngiliz mason devlet adamları ile görüşmüştü. 1869 yılında Abdülaziz’in yâveri Rauf Bey ve mabeyincisi Cemil Bey L’Union d’Orient Locasına kabul edilmişlerdi. Aynı locanın üyeleri arasında , polis nezareti müfettişlerinden Abdurrahman Hilmi Efendi, Sakız Valisi Mehmet Remzi Efendi, Kudüs eski Valisi İzzet Paşa, tümen kumandanı Ahmet Aziz Paşa, sadrazam İbrahim Ethem Paşa , Namık Kemal ile Şinasi’yi destekleyen Mısır Prensi Mustafa Fazıl Paşa, süvari albayı İs­mail Hakkı Bey, yarbay Mehmet Ata Bey, Albay İbrahim Hilmi Bey, ticaret mah­kemesi reisi dört hâkim: Ali Şevki Efendi, Ali Haydar Bey, Mustafa Sabri Bey, Ah­met Kâmil Efendi, 15’e yakın memur bu locada tekris olmuşlardı. Padişahın ya­kınlarının kendisinden habersiz bu işe giriştikleri düşünülemez. Abdülha- mid’in üç kardeşi, Şehzade Murat, Kemalettin ve Nurettin Efendiler onun zama­nında Mason olmuşlardı.

• .Yüksek Şüra’nm Kuruluşu (1861):

Osmanlı Devleti’nde Eski ve Kabul Edilmiş İskoç Riti Yüksek Şurası’nın ilk kuruluş tarihi 1861’dir. O zamanki adı Kadîm ve Makbul İskoç Riti Şûra-ı Ali-i Osmanî’dir. Kurucusu, Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nm oğlu, Sadrazam Sait Ha­lim Paşa’mn babası, Prens Abdülhalim Paşa’dır.

ö.İstatistikler:

1870’li yıllarda, İstanbul, İzmir ve Selânik’te, beratlarmı muhtelif ülkelerden almış toplam 49 loca faaldi. Bu locaların berat aldıkları ülkeler ve sayıları şöy- leydi: Almanya’dan 3, İngiltere’den 11, İskoçya’dan 6, Ispanya’dan 2, İrlanda’dan 1, İtalya’dan 15, Fransa’dan 7, Macaristan’dan 1, Polonya’dan 1, Yunanistan’dan 2. ^[*]

7. İttihat ve Terraki Cemiyetinin kuruluşu:

Askeri Tıbbiye’de kurulan, sonradan İttihat ve Terraki adını alan İttihad-ı Osmanî Cemiyetinin kurucusu İbrahim Temo, İtalya’da Masonluk ve ona bağlı Karbonarizm cemiyetlerinin modelinde örgütlenmenin gereğine inanmıştı. Selânik’te, Macedonia Risorta Locasının Üstadı Muhteremi Emanuel Karaso Efendi locasının kapılarını İttihatçılara açtı. Başta Talat Paşa, Mithat Şükrü (Ble- da) ve Rahmi Beyler kabul edildiler, sonradan Manyâsı-zade Refik Bey ve Câvid Bey bunlara katıldılar ve locanın gizliliğinden faydalanılarak eylemlerini planla­maya başladılar.

S.Hareket Ordusu:

2.Meşrutiyet’e tepki olarak gelişen 31 Mart Vak’asından sonra, Hareket Or­dusunu tertip edenlerin arasında Selânikli İttihatçılar ve Masonlar karşı harekâtı başlattılar. Gerici hareketi bastırmak üzere Rumeli’de Mahmut Şevket Paşa’nın kumandanlığında Hareket Ordusu’nun subay kadrosunun çok büyük kısmı Masondu. Ayaklanma bastırılmış, 27 Nisan 1909 günü Abdülhamid taht­tan indirilmiş, parlamenter rejim kurtarılmıştı. İttihat ve Terakki iktidar oldu. Gericiler de, sonsuza dek Masonluğu düşman olarak bellediler.

9.İttihat ve Terraki İktidarında Dış İşleri:

1. Dünya Savaşma kadar geçen süre içinde İttihat ve Terakki iktidarı dış iş­lerinde Masonluğu yoğun olarak kullandı, Masonlardan oluşan diplomatik he­yetler Avrupa’yı dolaşarak Masonluk bağlarını Osmanlı Politikası menfaatine kullandılar. Örneğin Masonik ilişkiler, Arnavutluk isyanı esnasında İtalyan bir­liklerinin isyancılardan yana olaylara karışmasını engelleyebildi, Fransa ve Ma­caristan’la sıkı dostluk bağları kuruldu.
2. Mason Şeyhülislâm Musa Kâzım Efendi’nin Meclis Kürsüsünden Yaptığı Konuşma

İttihatçı Musa Kâzım Efendi Masondu, hattâ Selânik’te Macedonia Risorta Locasının Üstadı Muhteremliğini yapmıştı. Meclis-ı Mebusanda Masonlukla suçlanan Musa Kâzım Efendi aşağıdaki konuşmayı yaparak büyük alkış topla­dı:

“Kıymetli Hazinin, şimdi konuşmamdan sonra, şayet aranızda;

• Her daim insanın ve insanlığın yardımında olacağına ve fakirlere yardım edeceği­ne,
• Hangi ahval ve şerait içinde olursa olsun; o kişiyi tıpkı kendi dilinden ve dininden- miş gibi kabul ederek ona sevgi ve hürmet besleyeceğine,
• Kutsal aile varlığını ihmâl etmeyeceğine,
• Dünyada en büyük varlığın Allah’tan başka varlık olmadığına, – Bir gün vatan tehlikeye girerse, gözünü kırpmadan canını feda edeceğine,

Kur’an-ı Kerim’e el basmak suretiyle yemin eden var mı? Varsa lütfen ayağa kalk­sınlar kendilerini tanımak ve nurlanmak isterim”.

11. Türkiye Büyük Locası’nın kuruluşu:

3 Mart 1909’da Yüksek Şura yeniden kuruldu, onu takiben de 1 Ağustos 1909 tarihinde Maşrık-ı Âzam-ı Osmanî adı ile Türkiye Büyük Locası kuruldu. İlk Bü­yük Üstat Talât Paşa seçildi. 1935’de kapandığı güne kadar Türkiye Büyük Loca­sı Türkiye’nin bir çok kentinde, Suriye, Lübnan ve Mısır’da, toplam 66 locaya be­rat verdi. Alfabetik sırayla, Cumhuriyet sonrasında hudutlarımız içinde kalan ve Loca kurulan illerimiz: Adana, Ankara, Bursa, Elazığ, Gaziantep, İstanbul, İz­mir, İzmit, Kadıköy(İstanbul), Karşıyaka (İzmir), Malatya, Manisa, Samsun, Si­vas.

12. Masonların Kurduğu Hayır Cemiyetleri:

1935 öncesi Kızılay, Çocuk Esirgeme, Verem Savaş ve Cüzamla Savaş Der­nekleri Localarımızın faaliyeti ile kuruldu.

1955’de kardeşlerimiz Valdebağ Prevantorium Sanatorium Dostları Derne­ğini kurdular. Bu dernek tüzüğünde yaptığı değişiklikle halen Yoksul Hasta Öğrenci Dostları Derneği adı ile faaliyetine devam etmektedir. Yakın tarihte bir yaşlılar evi, geriatrik hastane ve üniversite öğrencilerine burs programları baş­latılmıştır.

13. Çocuk Esirgeme Kurumunun Kuruluşu:

1917 Mart ayında Necat Locası üyeleri “Himâye-i Etfal Cemiyeti” ni kurdu­lar. Kurucu heyet: Avukat Celâl Derviş, Ahmet Emin Yalman, Mustafa Reşat Mi- maroğlu, Osman Tevfik, Servet Yesari, Kemal Derviş, İstanbul meb’usu Hara- lambidi, İzmir meb’usu Nesim Mazelyah, Sıhhiye Umum Müdürü Adnan Adı- var, Büyük Elçi Ahmet Muhtar, Avukat Mişel Noradunkyan ve Dr. Rasim Ferit. Sonradan başkanlığa Dahiliye Müsteşarı İsmail Canbolat, Reis Vekilliğine Ser­vet Yesari getirildi. Mütareke döneminde Dr. Besim Ömer Paşa başkanlığa geti­rildi. İstiklâl Harbi esnasında cemiyet Ankara’da “Türkiye Himâye-i Etfal Cemi­yeti” ünvanıyla ihya edildi. Bu ikinci ihyaen tesis teşebbüsü, Hariciye Vekili ve Necat Locası üyesi Ahmet Muhtar tarafından yapılmıştır.

14. Masonluğun 1935’de kapanması:

Nazi ve Komünist ideolojileri hedef alınarak “kökü dışarıda” derneklerin kapatılmasına dair yasa çıkmıştı. Masonluğa müracaat edip de red edildikten sonra Mason düşmanı kesilen Maliye Vekili Mahmut Esat (Bozkurt) ve C.H.Fır- kası Umumi Kâtibi Recep Peker bu yasayı istismar ettiler. Ayrıca Halk Evlerinin artık Masonluğun işlevini yerine getirdikleri söyleniyordu, Spor kulüpleri ile Çocuk Esirgeme ve Kızılay’ın dışında, Türk Ocakları dahi dahil olmak üzere, tüm dernekler kapatılmıştı. Mason olan Dahiliye Vekili Şükrü Kaya kapanma­nın daha doğru olacağını ifade etmiş ve Masonluk başkası tarafından kapatıl­madan, kendi kendine uykuya girmiştir. Bu arada Yüksek Şûra ile 3 loca sükûnetle çalışmalarına devam etmişlerdir. Kapanma tarihinde T.B.M.M. Reisi ile 6 Bakan ve 60’tan fazla Milletvekili Mason idi.

15. Masonluğun yeniden faaliyete geçmesi (1948):

2.Dünya Savaşı sonrasında Türkiye Birleşmiş Milletlere katılmak istiyor­du. Bu amaçla demokratik bir ülke imajını yaratmanın öğelerinden biri kapatı­lan derneklerin yeniden açılmasıydı. Bu bağlamda Masonluğun faal olması avantaj olacaktı. İnönü, özel doktoru Mim Kemal Öke (Büyük Üstat) vasıtasıyla Masonluğun yeniden açılmasını teşvik etti. İstanbul, İzmir ve Ankara’da ayrı ayrı uyanan Türk Masonluğu, İl Üniteleri ile İl Büyük Localarını kapsayan karı­şık bir dönemden geçtikten sonra 16 Aralık 1956 gününde Türkiye Büyük Locası yeniden kuruldu. Büyük Üstat, Başbakan Adnan Menderes’in müsteşarı Ahmet Salih Korur seçildi. Menderes döneminde parlâmento ve kabinede bir çok maso­nun bulunduğu görülüyor.

16. Türk Masonluğunun Dünya Masonluğuna entegre olması:

1965 yılında İskoçya Büyük Locasının Türkiye Büyük Locasını tahsis etme­sinden sonra, Masonluğun geliştiği tüm dünya ülkeleri Türk Masonluğunun in­tizamını kabul ederek, eşitlik prensibiyle onu tanıdılar. Aynı yıl Yüksek Şu- ra’nın Büyük Loca’ya egemen olma çabaları nedeniyle doruğa çıkan hizipleşme­lerin sonucunda Türk Masonluğundan küçük bir grup koparak ayrı bir Büyük Loca kurdu.

Günümüzde Türkiye Büyük Locası, 160 locası (İstanbul – Ankara İzmir – Adana – Antalya – Bodrum – Marmaris – Eskişehir) ve 12500 üyesi ile dünyaca say­gınlık kazanmış, enternasyonal konularda fikrine müracaat edilen, güçlü bir Bü­yük Loca hüviyetindedir.

17. Ünlü Türk Masonlar:

(Hayrullah Örs & Süha Umur: Bazı Meşhur Masonlar, 1996; 2. Baskı)

DEVLET ADAMLARI VE POLİTİKACILAR

 

5. Murad (1840-1904)

Şehzade Kemaleddin Efendi (1847-1905)

Şehzade Nureddin Efendi (1851-1885)

Ahmed Seyid

Koca Mustafa Reşit Paşa (1800-1858)

Âli Paşa (1815-1871)

Keçeci zade Fuat Paşa (1815-1869)

Tunuslu Ethem Paşa (1818-1893)

Hayreddin Paşa (1821-1890)

33. Osmanh Padişahı
34. Murad’m kardeşi
35. Murad’m kardeşi
36. Murad’m Başmabeyincisi

Sadrıazam

Sadrıazam

Sadrıazam

Sadrıazam

Sadrıazam

 

Mithat Paşa (1822-1884)

Ahmet Vefik Paşa (1823-1891) İbrahim Hakkı Paşa (1863-1918)

Talât Paşa (1874-1921)

1. Raşit Erer (1868-1952)

Cemal Paşa (1872-1922)

Cavit Bey (1875-1926)

Tevfik Bey

Ahmet Nesimi Sayman ( ? -1958) Ali Münif

Kirkor Agaton (1825-1868)

Ethem Pertev Paşa (1827-1872)

Prens Mehmed Abdülhalim Paşa (1830­

Prens Aziz Hasan Paşa

Süleyman Asaf (1841-1913)

Damat Ahmet Nami Bey (1873- ?) Reşit Paşa

Mithat Şükrü Bleda (1874-1956)

Faik Süleyman (1886- ?)

Cevdet Mâşuk (1895- ?) Ali Şefkati (1872-1896)

Abdullah Macid Bey (1841-1917)

Azmi

Bedri

Bahattin Şâkir

Ebu Bekir Hâzım

İbrahim Temo (1865-1945)

Resneli Niyazi (1873-1913)

Suphi Hayrettin Paşa Cemal Paşa (1872-1922)

Kâzım Özalp (1880-1968)

Hasan Saka (1886-1960)

Suat Hayri Ürgüplü (1903-1981) Mümtaz Ökmen

Akif İyidoğan (1894- ?)

Ahmet Salih Korur (1904-1982)

Bekir Sami Daça (1865-1933)

Tevfik Rüştü Araş (1883-1972)

Selim Sarper (1899-1968)

Mehmet Cemil Uybadm (1881-1957)

Şükrü Kaya (1883-1959)

Hasan Menemencioğlu

Vasıf Çınar

Mustafa Necati (1894-1929)

 

Hasan Ali Yücel (1897-1961) Münir Birsel

Hulûsi Köymen (1891-1965)

Reşat Muhlis Erkmen (1891- ?) Mümtaz Tarhan (1908-1970) Zühtü Velibeşe Ahmed Dalh

Celal Tevfik Karasapan (1899-1973)

Cevat Abbas Gürer (1887- ?) Süleyman Âsaf (1841-1913) Bekir Lütfü (1875-1933)

Niyazi İsmet Gözcü (1884-1966)

Saip Özer (1888-1956)

Haydar Nâfiz

Saadettin Rıza

Mehmet Rüştü (1893- ?)

Hüseyin İzzet (1897- ) Dr. Fuat

Hacı Mehmet (1882- ?)

Mahmut Nedim (1882- ?)

Reşit Kadri (1884- ?)

Kâzım Paşa (1878- ?)

Lûtfi Müfit (1875- ?)

Hazım Muammer (1893- ?)

Hayrettin İsmail (1887- ?)

Hamdi İsmail (1893- ?)

Dr. Yiğitoğlu Galip (1893- ?)

Osman Nuri (1880- ?)

Mükerrem (1885- ?)

Dr. Ahmet Refik (1873- ?)

Reşit Kadri (1884- ?)

Süreyya Tevfik (1892- ?)

Ahmet Remzi (1893- ?)

Refet Paşa

Ahmet Rıza

Esat Nuri (1882- ?)

Ragıpzade Hüsnü (1886- ?)

Mehmet Nuri (1869- ?)

Kâzım Hüsnü (1863- ?)

Ali Rıza (1887- ?)

Menemenlioğlu Kemal (1883- ?)

Dr. Mazhar Mehmet (1885- ?) İsmail Hakkı (1876- ?) Mehmet Halit (1883- ?) Hilmi Uran (1886-1957)

Millî Eğitim Bakanı (1938-1946) Milli Savunma Bakanı (1947-1948) Milli Savunma Bakanı (1951-1952) Tarım Bakanı (1931-1937) (1939) Çalışma Bakanı (1955-1957) Ticaret Bakanı (1950-1951) Ticaret Bakanı (1969-1970)

Bakan, Millî Emniyet Başkanı Atatürk’ün yâveri, Bolu Milletvekili Bursa Milletvekili

Tokat Milletvekili İstanbul Milletvekili Çorum Milletvekili Antalya Milletvekili İstanbul Milletvekili Bursa Milletvekili Afyon Milletvekili Kırklareli Milletvekili Kütahya Milletvekili Malatya Milletvekili Kayseri Milletvekili Diyarbakır Milletvekili Kırşehir Milletvekili Kırşehir Milletvekili Bilecik Milletvekili Konya Milletvekili Antalya Milletvekili Manisa Milletvekili İsparta Milletvekili Bursa Milletvekili Kayseri Millet Vekili Tokat Milletvekili Gaziantep Milletvekili İstanbul Milletvekili Milletvekili Amasya Millitvekili Milletvekili Milletvekili Milletvekili

Mardin Milletvekili Manisa Milletvekili Aydın Milletvekili Kütahya Milletvekili Ankara-Burdur Milletvekili Milletvekili

 

Nişim Masliyah

Fikret

İhsan Şerif

Selim Sim Tarcan (1874-1956)

Muhittin Üstündağ (1883-1953)

Lutfi Kırdar (1888-1961)

Nevzat Tandoğan (1894-1946)

Fatin Güvendiren (1873- ?)

Mehmet Eşref (1879- ?)

Mustafa Rahmi

Salih Kılıç (1899- ?)

1. Reşat Mimaroğlu (1882-1953)

Ali Rıza

Ali Rıza Sun

Suat Muhtar Davaz

Hüseyin Râgıp

Kenan Ömer Öner (1881- ?)

ASKERLER

Humbaracı Ahmet Paşa (1675-1742)

Hobart Paşa (1822-1886)

Namık Paşazade Hüseyin Cemil Paşa (1830-1890)

Mehmet Rauf Paşa

Gazi Osman Paşa (1832-1900)

Fuat Paşa (Deli) (1835-1931)

Faik Süleyman Paşa (1886- ?)

Hüseyin Hüsnü Paşa (1850-1926)

Ali İhsan Sâbis Paşa (1882-1957)

Ali Kemal Sarıay Paşa (1875-1965)

Ali Remzi Yiğitgüder Paşa (1883-1965)

Zeki Doğan Paşa (1896-1961)

Yümni Üresin Paşa (1897- ?) Eşref Manas Paşa (1896-1963)

BİLGİNLER VE PROFESÖRLER

Münif Paşa (Mehmet Tahir) (1828-1919)

Antranik Gırcikyan Paşa

Selim Sâbit Efendi (1829-1910)

Hüseyin Kâzım Kadri (1870-1934)

Hasan Cemil Çambel (1877-1967)

Milletvekili

Milletvekili, Dr.

Milletvekili, öğretmen

Milletvekili, eğitimci

İstanbul Valisi

İstanbul Valisi

Ankara Valisi

Bursa Valisi

İzmit Valisi

Aydın Valisi

Ankara Emniyet Md., Vali

Şûra-yı Devlet Reisi, Millet Vekili Şûrayı Devlet Daire Başkanı Temyiz Mahkemesi âzası Sefir, Paris Büyük Elçisi Moskova Sefiri Avukat, Politikacı

Comte de Bonneval, topçuluğu ıslah eden İngiliz Amirali, Türk Müşiri

Abdülaziz’in Başmabeyincisi

Abdülazizin Başyaveri

Plevne Kahramanı

Müşir

1.Cihan Harbinde Kafkas cephesinde şehit ol­muştur

Erkânıharp paşası

Birinci Ordu Kumandanı

Jandarma Umum Kumandanı

Topçu Erkânı Harbi

Hava Kuvvetleri Kumandanı

Münakalat Vekili

Y.Ş. üyesi

Bilgin ve Devlet adamı

Tıp Doktoru

Memlekette yeni usul maarifi kuran

Lügatçi, yazar

T.T.K. Başkanı

Mustafa Zühtü İnhan (1881-1970) Samim Gönensay

Neşet Ömer İrdelp (1882-1952) Faik Sabri Duran (1882-1943) Mustafa Şekip Tunç (1886- ?) Mustafa İnan (1881-1970) M.Kemal Öke (1884-1955) Vasfi Raşit Sevig (1887-1971) Besim Ömer Akalın (1862-1940) Niyazi İsmet Gözcü (1884-1966) Hüsnü Hâmit (1887- ?)

Mustafa Hulki Erem (1888-1956) Suphi Kâmil (1889- ?) Burhanettin Toker (1890-1951) Salih Murat Uzdilek (1891-1967) Fahri Arel (1894- ?)

Muzaffer Şevki (1897- ?) Kerim Erim (1894-1952) Cevat Memduh Altar (1902-1995) Kâzım İsmail Gürkan (1905-1972) Mehmet Ali Özeken (1905-1953) Enver Ziya Karal (1906-1982) Mukbil Gökdoğan (1908-1992)

Hayrullah Örs (1901-1977) Hamdi Peynircioğlu (1908-1982) Macit Erbudak (1912-1981) Ziya Umur (1916-1990) Yusuf Râzi

Suphi Kâmil Sedat Tavat

ŞAİRLER VE YAZARLAR

Şinâsi (1824-1871)

Ziya Paşa (1829-1880)

Teodor Kasap (1835-1905) Namık Kemal (1840-1888) Güllü Agop (Yâkup) (1840-1891) Mehmet Emin Bey (1844-1874) Diran Kelekyan (1862-1918) Ahmet Rasim (1864-1932) Kâzım Nâmi Duru (1867-1967) Mehmet Emin Yurdakul (1869-1944)

İktisat Profesörü

Hukuk Profesörü

Tıp Profesörü

Coğrafya Profesörü

Psikoloji Profesörü

İ.T.Ü. Rektörü

Tıp profesörü

Hukuk Profesörü

Tıp Profesörü, Rektör, Milletvekili

Tıp Profesörü

Fen Fakültesi Reisi

Profesör, Rektör

Y.Müh., Rektör

Hekim, Ord. Prof.

Fizik Profesörü

Hekim, Ord. Prof.

Tıp Profesörü

Matematik Profesörü, dekan

Müzikolog

Tıp Profesörü, Rektör

İktisat Profesörü

Tarih profesörü, T.T.K Başkanı

Dr.Y.Müh.Mim.,

Bayındırlık Bakanı (1960-1961)

Eğitimci, Topkapı Sarayı Müzesi Müdür

Ord. Prof. Dr., Rektör

Harita Profesörü

Hukuk Profesörü

Y.Müh. Mektebi Müderrisi

Topografya hocası, Y.Müh. M. Direktörü

Hekim, Ord. Prof.

Gazeteci, yazar Şâir, devlet adamı Gazeteci ve yazar Büyük vatan şâiri Tiyatrocu ve yazar Yazar

Lügatçı, yazar Yazar, gazeteci

Yazar, öğretmen Millî şâir

 

Rıza Tevfik (1869-1949) Refik Nevzad (1873-1953) Hüseyin Cahit Yalçın (1874-1957) Ziya Gökalp (1876-1924) Fazıl Ahmet Aykaç (1884-1967) Mithat Cemal Kuntay (1885-1956) İbrahim Necmi Dilmen (1887-1945) Ahmet Emin Yalman (1888-1973) Reşat Nuri Güntekin (1889-1956) Ömer Rıza Doğrul (1893-1952) Veli Boland Agâh Sırrı Levend (1894-1978) Kadircan Kaflı (1899-1969) Nurettin Artam (1900-1958) Kemal Salih Sel (1900-1975) Mümtaz Faik Fenik (1904-1974) SANATKÂRLAR Şükrü Şenozan (1875-1954) Ali Sami Boyar (1880-1967) Nazmi Ziya Güran (1881-1937) Namık İsmail (1890-1935) Behzat Butak (1891-1963) İ.Galip Arcan (1893-1974) Ramiz Gökçe (1900-1953) Nurullah Şevket Taşkıran (1901-1952) Mesut Cemil Tel (1902-1963) Mithat Fenmen (1915-1982) Ayhan Işık (1929-1979) Orhan Tanrıkulu (1932-1989) Halûk Tezonar (1942-1994) DİN ADAMLARI Mahmut Esad Efendi (1857-1917) Musa Kâzım Efendi (1858-1918) Hayri Efendi (1867-1927) Mustafa Hâfız Şükrü (1871- ?) Haşim Veli (1875- ?)

Yazar, filozof Yazar, gazeteci Yazar, gazeteci Yazar, sosyolog Yazar Şâir, Noter Yazar, dilbilimci Yazar, gazeteci Yazar, öğretmen Yazar Yazar, öğretmen Yazar, gazeteci Yazar, gazeteci Yazar Yazar, gazeteci Yazar, gazeteci Musikişinas Ressam Ressam Ressam, G.S.A. Müdürü Sahne sanatkârı Sahne sanatkârı Karikatürist, öğretmen Opera sanatkârı Musikişinas Piyanist Sinema sanatçısı Orkestra şefi Heykeltraş Müderris Şeyhülislâm Şeyhülislâm Berlin Sefareti Baş imamı Sefaret imamı

[*] Piemonte: İtalya Birliğinden önce, Avusturya sınırında, Venediği de kapsayan Kuzey Do­ğu Italyan Devleti.

Celil Layiktez
Kaynak: Tesviye Dergisi Sayı 39

1 December 2020